Ο Μάρτης, πρώτος μήνας της Άνοιξης.Πήρε το όνομα του από το λατινικό όνομα του θεού Άρη (Mars = Άρης).
Η λαϊκή φαντασία του έδωσε ένα σωρό παρατσούκλια, όπως Ανοιξιάτη (γιατί είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης), Γδάρτης, Παλουκοκάφτης Κλαψομάρτης, Πεντάγνωμος (για το ευμετάβλητο του καιρού), Βαγγελιώτης (λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού), Φυτευτής, και άλλα δηλωτικά της φυσιογνωμίας του, που έχουν σχέση με ιδιότητες ή πράξεις που του αποδίδονται. Τα πιο πολλά από αυτά βρίσκονται μέσα στις παραδόσεις και τις παροιμίες που έπλασε ο λαός για να εξηγήσει τις απότομες μεταβολές του καιρού ή τις βαρυχειμωνιές που παρατηρούνται μέσα στο Μάρτη. Τα απρόοπτα της βαρυχειμωνιάς που συνήθως επιφυλάσσουν οι τελευταίες ημέρες του Μάρτη, οι «μέρες της γριάς» όπως λέγονται, θέλει να εξηγήσει η πολύ γνωστή στην Πελοπόννησο παράδοση της «λιθωμένης γριάς».
"Ητανε μια βολά μια γριά κι είχε κάτι κατσικάκια. Ο Μάρτης τότε είχε εικοσιοχτώ μέρες και ο Φλεβάρης τριανταμία. Ήρθε εκείνη την εποχή ο Μάρτης κι επέρασε χωρίς να κάμει χειμώνα και η γριά από τη χαρά της που βγήκανε πέρα καλά τα πράματα της, εγελάστη και είπε:
- Πρίτσι Μάρτη μου, στην πομπή σου. Μπήκες, βγήκες τίποτα δε μόκαμες. Τ' αρνοκατσικάκια μη' τα ξεχείμασα. Τότε ο Μάρτης επείσμωσε κι εδανείστη τρεις μέρες απ' το Φλεβάρη κι έρριξε χιόνια πολλά. Η γριά απιστόμισε το λεβέτι της κι εχώθη απουκάτου με τα πράματά της κι από τον πολύ χειμώνα τα κατσικάκια της εψόφησαν. Κι από τότες σούρνει ο Μάρτης τριανταμία και ο Φλεβάρης εικοσιοχτώ, γι' αυτό τον λεν και κουτσό και κουτσοφλέβαρο. Ένεκα γι' αυτό πόπαθε εκείνη η γριά τις τρεις υστερνές μέρες του Μάρτη, τις λένε μέρες των γριών. Κι ονοματίζουνε κάθε μια με τ' όνομα μιανής από τις πλιό 'λικιωμένες γριές του χωριού. Και αν τύχει καλή ημέρα λεν πως η γριά είναι καλή κι αν τύχει κακοκαιρία λένε πως από την κακία της γίνηκε».
Σαν βγει ο Μαρτιάτικος ήλιος, βγαίνει γιά καλά! Καίει και μαυρίζει τα πρόσωπα των παιδιών, κι η μαυρίλα για το λαό μας σημαίνει ασχήμια, προπάντων για τα κορίτσια που τα ήθελε άσπρα και ροδομάγουλα:
«Οπόχει κόρη ακριβή, το Μάρτη ο ήλιος μη την ιδεί»
Για το λόγο αυτό, από την 1η έως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιόλι φτιαγμένο από στριμμένη κόκκινη και άσπρη κλωστή το λεγόμενο «Μάρτη», ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον ήλιο για να μην καούν. Τον φορούν μέχρι τέλος του μήνα κι ύστερα τον βγάζουν και τον κρεμούν στις τριανταφυλλιές. Έτσι τα μάγουλά τους θα γίνουν κόκκινα σαν τριαντάφυλλα. Αλλού πάλι τον έδεναν στις λαμπάδες της Ανάστασης και καίγονταν μαζί, ή γύρω απ' τ' αρνιά που έψηναν.
Η φωτογραφία συμβολική, για την ανατολή της Άνοιξης, είναι και σημερινή.
Καλό μήνα, καλή Άνοιξη.
Τα λαογραφικά στοιχεία από τις ιστοσελίδες:
1 σχόλιο:
ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ ΒΡΕ ΠΑΙΔΙΑ!
ΦΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΩΡΑΙΑ ΜΑΣ ΑΝΔΡΟ.
Δημοσίευση σχολίου